Xenophons Symposium schetst een beeld van Socrates en zijn cirkel in de luchtige setting van wat Christiaan Caspers in deze nieuwe vertaling een ‘diner’ noemt. Dat de vertaler Xenophons werkje de titel meegeeft van een bekende recente roman is deels een marketingtruc, maar wordt verantwoord in een vermakelijke inleiding, waarin het Symposium en Kochs boek in een bredere context worden geplaatst van boeken (Mrs Dalloway) en films (Festen) die geconstrueerd zijn rond diners en drinkgelagen.

Plezier en vermaak blijven de boventoon voeren in dit fraai uitgegeven boekje. De vertaling is bijzonder vlot, en bij vlagen een waar feest om te lezen. Hier komt bijvoorbeeld de komiek Philippos aan bij het ‘diner’:

‘En toen stond opeens Phílippos aan de poort te kloppen, je weet wel, die komiek. Hij wilde zich door de portier laten aankondigen, riep hij, want hij was van zins om mee te feesten, hij had alle benodigdheden bij zich voor een etentje buiten de deur, haha, op andermans kosten.’

De colloquiale elementen (‘en toen’, ‘je weet wel’, ‘haha’) zijn Caspers’ manier om Xenophons partikels en subtiele woordvolgorde in het Nederlands weer te geven. Niet iedereen zal deze oplossing waarderen, vooral in de filosofisch ‘zwaardere’ gedeeltes (want het Symposium is leuk, maar zeker niet vrij van belangrijke filosofische inzichten), en een enkele keer gaat de wens om modieus Nederlands te schrijven met Caspers aan de haal, zoals wanneer Socrates op zeker moment uitroept: ‘Mijn ding is, zoals je weet, de omgang en het verkeer met mensen’! Maar over het algemeen werkt het goed: zodra je begint, lees je dóór, en voor je het weet heb je de tekst uit en blijf je achter met het gevoel een bijzonder leuke avond in het oude Athene te hebben doorgebracht.

Het begeleidend essay van Caspers brengt het klassieke Athene op een andere manier, maar even sprankelend, tot leven. Thema’s die in het Symposium worden aangestipt worden hier uitgebreid toegelicht, zodat de lezer het nodige komt te weten over Atheense huishoudens, symposia en pederastie. Illustraties, bijvoorbeeld van een typisch Atheens huis, maken een en ander nog inzichtelijker. Bovendien worden de latere lotgevallen van de hoofdrolspelers uit de doeken gedaan, en hier neemt het boek (overigens net als Het diner van Herman Koch) toch nog een tragische wending, want met vrijwel geen van de figuren die ons door Xenophon zo levendig voor ogen gevoerd worden, liep het goed af. De jonge Autolykos bijvoorbeeld, ter gelegenheid van wiens atletische overwinning het symposium wordt gevierd, zou zo’n vijftien jaar later door de ‘Dertig Tyrannen’ worden geëxecuteerd. En dan hebben we het natuurlijk nog niet over Socrates zelf gehad: een vertaling van de verdedigingsrede die Xenophon hem in de mond legt, sluit het boekje passend af, al is het misschien een gemiste kans dat Caspers de Apologie de titel De verdediging van Sokrátes meegeeft, en niet Het proces …

Recensie door Luuk Huitink, oorspronkelijk gepubliceerd in Hermeneus 92,2

Het diner

Auteur: Xenophon. Vertaald en toegelicht door Christiaan Caspers

Uitgever: Damon, 2019

Uitvoering: paperback, 126 pag.

Prijs: € 16,90